مشکلات مربوط به دهان و دندان در همه ی سنین ممکن است افراد را درگیر کند. اما بهداشت دهان و دندان سالمندان اهمیت زیادی دارد، سالمندان به دلیل وجود بعضی بیماری های زمینه ای ممکن است نتوانند به خوبی بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کنند. همچنین بیماریها می توانند باعث بروز مشکلاتی در مخاط دهان شوند. البته وجود بعضی بدخیمی ها را هم باید در این سن درنظر گرفت. به همین دلایل سالمندان باید نکاتی را رعایت کنند که با افراد جوان کمی متفاوت است.
اهمیت بهداشت دهان و دندان سالمندان
افزایش سن و بیماریهای زمینه ای میتوانند سلامت و عملکرد دهان را تحت تأثیر قرار دهند.
- تغییرات بیولوژیکی ناشی از افزایش سن، بیماری تلقی نمی شود اما باعث ایجاد محدودیت هایی در عملکرد اندام ها و بافت های بدن می گردد که ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد.
- یکی از این تغییرات، کاهش تعداد دندانها و یا خراب شدن آنها می باشد. علیرغم کاهش میزان خرابی و از دست دادن دندان های سالمندان، هنوز هم بی دندانی و استفاده از دندان مصنوعی یکی از مشکلات بزرگ سالمندان محسوب میشود.
- طبق تحقیقات انجام شده کاهش تعداد دندانها با قدرت جویدن، انتخاب نوع غذایی که سالمندان برای راحتی ترجیح میدهند و در نتیجه کمبودهای غذایی آنان ارتباط دارد و این میتواند در وضعیت جسمانی سالمندان و ابتلا به سوء تغذیه تاثیر گذار باشد.
نکات کاربردی برای حفظ بهداشت دهان و دندان سالمندان
اغلب ما انتظار داریم سالمندان تعداد دندانهای سالم کمتری نسبت به افراد جوان تر داشته باشند، درحالی که چنین تصوری اشتباه است و دندانها ساختارهای محکم و مقاومی در بدن هستند و اگر شخصی بهداشت دهان و دندان را رعایت کند می تواند حتی تا دوران سالمندی نیز دندانهایش را حفظ کند. دندان ها نقش مهمی در عملکرد خوب گوارش، تکلم و زیبایی دارند. بنابراین بهداشت دهان و دندان یکی از ملزومات زندگی است. بهداشت دهان و دندان فقط برای دوران سالمندی نیست بلکه از دوران کودکی باید از دندانها مراقبت کرد. مراقبت از دندان با کارهایی نظیر شستشوی دقیق دندانها ، استفاده ی مرتب از نخ دندان و معاینات سالیانه امکان پذیر می باشد که میتواند در حفظ دندان برای سالیان دراز کمک کند.
بهداشت دهان و دندان سالمندان و رفع مشکل تغذیه
سالمندانی که دندان ندارند غذاهای زیادی را نمی توانند بخورند و این باعث سوء تغذیه آن ها میشود. همچنین ممکن است بعضی از غذاها را نجویده قورت دهند که این نیز باعث بروز مشکلات گوارشی در سالمندان میشود.
بهداشت دهان و دندان سالمندان و استفاده از پروتز
در سالمندانی که دندان ندارند، استفاده از پروتز ثابت و متحرک ضروری است. سالمندانی که چند دندانشان از بین رفته از پروتز متحرک استفاده میکنند و سالمندانی همه ی دندان های فک را از دست داده اند از پروتز ثابت استفاده میکنند. همانند دندان طبیعی از پروتزها نیز باید نگهداری و مراقبت شود یعنی مسواک بزنند و نخ دندان بکشند.
بهداشت دهان و دندان سالمندان و استفاده از ایمپلنت
سالمندان هم می توانند ایمپلنت بگذارند ولی بعضی سالمندانی دچار بیماریهایی مانند بیماری های قلبی-عروقی، دیابت، الزایمر و افسردگی هستند که نمی توانند از ایمپلنت استفاده کنند زیرا آنها نمی توانند از ایمپلنت به خوبی مراقبت کنند.
قارچ هان و بهداشت دهان و دندان سالمندان
سالمندانی که از دندان مصنوعی استفاده می کنند حتما باید بعد از درآوردن دندان مصنوعی خود یا یکی از اطرافیانشان نگاهی به بافت زیر دندان مصنوعی بیندازند چون ممکن است زیر مخاط دندان مصنوعی قارچ دهانی رشد کند.
بهداشت دهان و دندان سالمندان و بدخیمی های دهان
طبق بررسی ها هرساله تعداد زیادی از افراد مبتلا به سرطان دهان و پوسیدگی دندان تشخیص داده میشود که میانگین سنی این افراد ۶۲ سال به بالاست . به همین دلیل وجود هر نوع زخم داخل دهانی در سالمندان که بیشتر از دو هفته پایدار بماند نیاز به نمونه برداری دارد.
بهداشت دهان و دندان سالمندان و استفاده از دهانشویه
گاهی بیماران برای از بین بردن قارچ یا جلوگیری از بروز آن از دهانشویه استفاده میکنند. البته به این نکته توجه شود که مصرف دهانشویه در هفته یک یا دو بار بیشتر نشود.
بهداشت دهان و دندان سالمندان و مراقبت از دندان های طبیعی
برای مراقبت از دندان های طبیعی کارهای زیر را باید انجام دهیم:
1: در صورت پوسیدگی دندان، فورا به دندانپزشک مراجعه کنید و آن را درمان کنید.
2: سالی یکبار برای معاینه به دندانپزشک مراجعه کنید.
3: روزی یکبار با استفاده از نخ دندان، سطح بین دندان ها را تمیز کنید و بعد از آن مسواک بزنید.
برای برطرف شدن خشکی دهان چه کنیم
1: نصف قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب حل کنید و چندین با در طول روز دهان خود را با
این محلول آب نمک رقیق بشویید.
2: مایعات زیاد بخورید.
3: از مصرف خودسرانه دارو خودداری کنید.
4: از کشیدن سیگار یا سایر دخانیات مثل قلیان و چپق خودداری کنید.
5: میوه و سبزی های تازه را بیشتر مصرف کنید.
6: به پزشک مراجعه کنید.
روش صحیح استفاده از نخ دندان
قبل از استفاده از نخ دندان، دست ها را با آب و صابون بشویید. حدود ۳۵ سانتی متر از نخ دندان را ببرید. دو طرف نخی را که بریده اید، به دور انگشت وسط هر دو دست بپیچید. حدود ۲ تا 2.5 سانتیمتر از نخ را در میان دو انگشت شست و سبابه قرار دهید. نخ دندان را به آرامی به صورت رفت و برگشت در فضای بین دندان ها حرکت دهید. با باز کردن تدریجی نخ از دور انگشت وسط، از قسمت های تمیز نخ استفاده کنید.
طریقه صحیح مسواک زدن
مسواک زدن نقش مهمی در بهداشت دهان و دندان سالمندان دارد. به همین دلیل طریقه صحیح استفاده از مسواک باید در زمان مراقبت از سالمند توسط پرستار سالمند به او آموزش داده شود. برای سطح بیرونی و داخلی دندان، مسواک را به طور مایل در محل اتصال لثه و دندان قرار دهید و به صورت جاروب کردن از سمت لثه به طرف لبه دندان مسواک را حرکت دهید. برای سطح جونده دندان مسواک را با کمی فشار روی این سطح به جلو و عقب ببرید. برای سطح داخلی دندان های جلو، مسواک را به صورت عمودی روی لثه و سطح داخلی دندان ها قرار داده و به سمت لبه دندان ها حرکت دهید. بسیاری از ما علاوه بر دندان های طبیعی، تعداد دندان روکش شده، دندان کاشته شده و یا دندان مصنوعی ثابتی که به وسیله گیره به دندان های کناری وصل شده باشد داریم، تمیز کردن این دندان ها نیز مانند دندان ها باید دقت و توجه بیشتری انجام شود؛ زیرا احتمال گیر کردن خرده های غذا در بین این دندان ها بیشتر است.
مراقبت از دندان مصنوعی
برای شستن آن دسته از دندان های مصنوعی که میتوان آنها را از دهان خارج کرد به نکات زیر توجه کنید
1: دندان های مصنوعی را هر روز حداقل یکبار از دهان خارج کرده و با مسواک نرم بشویید.
2: برای شستن دندان های مصنوعی از مایع ظرفشویی استفاده کنید. پس از آن دندان های مصنوعی را به خوبی با آب بشویید.
3: بعد از خارج کردن دندان مصنوعی از دهان، لثه ها و زبان خود را با یک مسواک نرم بشویید.
4: شبها دندان های مصنوعی را از دهان خارج کرده و در یک ظرف آب یا آب نمک تمیز قرار دهید. اگر دندان های مصنوعی در هوا خشک شوند یا در آب خیلی داغ قرار داده شوند، خراب خواهند شد.