اختلالات روانی به اشکال مختلف افراد را درگیری می کنند و تاثیر خود را در رفتار، افکار و جسم افراد نمایان می کنند. اختلال دو قطبی با نشانه های بارز دوران سرخوشی و افسردگی متناوب شناخته می شود. در این اختلال فرد ساعات یا روزهایی را از نظر خلقی در سطح بالا و روزایی در پایین ترین ترین سطح خلقی قرار دارند که این دوران را فاز افسردگی می دانند. بیمار بین دوران سرخوشی و افسردگی دورانی را به صورت طبیعی طی می کند.
افرادی که بیماری دو قطبی مبتلا هستند در انجام امور روزمره زندگی، کلاس های درسی و یا محل کار دچار مشکل می شوند. میانگین سنی بروز علائم این اختلال 25 سال است و گروه های سنی و جنسی مختلف را درگیر می کند.
علائم افسردگی در اختلال روانی نوع دو قطبی حداقل 2 هفته طول می کشد و دوره ی شیدایی نیز بین چند روز و یا چند هفته به طول می انجامد.
نشانه های اختلال دو قطبی به سه صورت شیدایی، نیمه شیدایی و افسردگی بروز پیدا می کند.
در فاز شیدایی افراد سرشار از انرژی بوده و کنترل مناسبی بر احساسات و هیجانات خود ندارند. در این دوران افراد رفتارهایی مانند مصرف مواد مخدر و یا انجام فعالیت های جنسی محافظت نشده را انجام می دهند و در این دوران بسیار تحریک پذیرتر می شود.
در فاز نیمه شیدایی فرد در انجام امور روزمره خود دچار مشکل نشده اند، و این فاز شدت کمتری از فاز شیدایی دارد. فرد علیرغم اینکه قادر به انجام امور روزمره زندگی خود است اما تغییرات خلقی خود را متوجه می شود.
در فاز افسردگی بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی رفتارهایی به شرح زیر تجربه می کنند.
- ناراحتی زیاد
- نا امیدی شدید
- عدم علاقه به فعالیت های گذشته
- افکار خود کشی
- اقدام به خود کشی
- اختلال در خواب و تمایل به خواب زیاد
انواع اختلال دو قطبی:
سه نوع از اختلال دو قطبی شناخته شده است. اختلال دوقطبی نوع1، اختلال دوقطبی نوع 2 و نوع ادواری
در اختلال دو قطبی نوع 1 حداقل یک دوره شیدایی مشاهده می شود. در این نوع از اختلال فاز نیمه شیدایی و یا افسردگی شدید قبل و یا بعد از دوره شیدایی تظاهر پیدا می کند. در این نوع از اختلال دوقطبی لزوما فاز نیمه شیدایی و افسردگی وجود ندارد. این نوع از اختلال روانی در زنان و مردان به یک اندازه دیده می شود
در اختلال دو قطبی نوع 2 یک یا چند دوره نیمه شیدایی و افسردگی وجود دارد. افسردگی در این نوع از بیماری بسیار شدید بوده و حداقل دو هفته طول می کشد. فاز نیمه شیدایی در نوع دو حداقل 4 روز به طول می انجامد. این نوع از اختلال در زنان شایع تر است.
در اختلال خلق ادواری، دوره هایی از نیمه شیدایی به همراه فاز افسردگی اما نه به شدت انواع قبلی گزارش شده است.
علت ابتلا به اختلال دوقطبی
با توجه به شناخت از روش های کنترل این بیماری به عنوان یکی از انواع اختلالات خلقی در علم روانپزشکی هنوز علت مشخصی برای این بیماری ذکر نشده است. از جمله دلایلی که ممکن است بر بروز این بیماری تاثیر گذار باشد عبارتند از :
ژنتیک
بسیاری از افرادی که دارای والدین و یا خواهر برادر دارای اختلال دوقطبی هستند خود نیز علائم این بیماری را نشان می دهند. اما موارد بسیاری نیز مشاهده شده است که علی رغم سابقه مثبت در زمینه این اختلال در خانواده فرد دچار این اختلال نشده است.
ساختار مغز
نا هنجاری در ساختار و یا عملکرد مغز در برخی از افراد منجر به بروز نشانه های انواع مختلف اختلال دو قطبی می شود.
عوامل محیطی
لزوما بروز اختلال دو قطبی ناشی از مشکلات فردی نیست، گاها شرایط محیطی نیز زمینه را برای بروز این اختلال فراهم می کند.
استرس زیاد، بروز حوادثی که منجربه آسیب در فرد می شوند و بیماری های جسمی نیز از علل بروز این بیماری است.
مبتلایان به اختلال دوقطبی و مراقب و پرستار بیمار نیز باید اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهند و با شناخت و افزایش آگاهی از ماهیت این بیماری به خود و یا بیمار کمک کنند. این بیماران نیاز به مشاور های منظم دارند و خانواده و راقبین آنها نیز باید روش های برخورد با بیماران دو قطبی را از مشاورین بیاموزند.
پرستار سالمند، پرستار کودک، پرستار بیمار