بیماری ام اس یا Multiple sclerosis ، نوعی بیماری مزمن و اغلب پیشرونده دستگاه عصبی مرکزی است که با ازبین رفتن غشای میلین در برخی از اعصاب محیطی مغز و نخاع به صورت تکه های کوچک مشخص می شود. غلاف میلین ،رشته های عصبی را می پوشاند وآن ها رادربرابر آسیب محافظت می نماید ویکی از ارکان اصلی انتقال تحریکات درسیستم اعصاب مرکزی می باشد
بیماری ام اس ازلحاظ تاریخچه، بیماری نسبتا جدیدی است و اولین توصیف های بیماری درحدود 200 تا 300 سال پیش عنوان شده است. هنوز علت این بیماری مشخص نشده است. محققان معتقدند که ممکن است عوامل ارثی، تغذیه ای و محیطی در ایجادبیماری ام اس ام اس دخیل باشند، اما آنچه مسلم است، این است که ژنتیک در بروز بیماری نقش دارد ،نه به این معنا که بیماری وراثتی است ،بلکه بدین معنا که استعداد ژنتیکی برای ابتلا به ام اس لازم است.
در بین عوامل محیطی هم کمبود ویتامین D، نقش مهمی در بروز این بیماری دارد، به طوری که درصورت تشخیص ام اس دریک خانواده ،کل اعضای خانواده به لحاظ کمبود ویتامین D بررسی شده ودر صورت کمبود ویتامین D، مکمل های و یتامین D تا اصلاح کامل تجویز می گردد.
قابل قبول ترین تئوری در مورد علت بیماری ام اس این است که ام اس یک بیماری خود ایمنی است.
با وجودی که علت مشخصی برای بیماری ام اس کشف نشده است، احتمالا می تواند یک و یاچندعامل توام در ایجاد بیماری نقش آفرین باشد که در ادامه به آن ها اشاره می شود:
عوامل موثر در بیماری ام اس
- ویروس حاد :در اکثر موارد ام اس منشا ویروسی دارد اما در برخی هم علت باکتریال است.
- اختلال سیستم ایمنی
- ژنتیک و وراثت :گرچه بیماری کاملا ارثی نیست ولی به نظر می رسد که اجزای ژنتیکی برای آن وجود داشته باشد، زیرا احتمال ابتلا بستگان درجه اول، 5تا15 برابر بیشتر از سایرین است.
- فاکتور های محیطی: بادورشدن از خط استوا ،شیوع بیماری ببشتر می شود.
خوشبختانه از زمان شناخت بیماری ام اس،پیشرفت های قابل توجهی صورت پذیرفته است و داروهای به دست آمده هم بیان کننده همین موضوع بوده و به هیچ عنوان دور از ذهن نیست که در آینده ای نزدیک ام اسبه مرحله اجرایی شدن درمان برسد، ما همگی منتظر خبر های خوب درحیطه بیماری ام اس بوده و هستیم.
علایم عصبی ناشی از بیماری ام اس به دو دسته علایم شناختی و رفتاری تقسیم می شود، شایع ترین علایم در شروع بیماری MS عبارتند از:
- ضعف دستگاه حرکتی
- اختلال در دید
- دو بینی
- حرکت غیر ارادی چشم
- لرزش
- اختلال در حس های عمقی و از دست دادن تعادل
- احساس گرفتگی
- گزگز اندام ها
- عدم تعادل یک اندام
- اختلال عملکرد مثانه به صورت فوریت تا تاخیر در شروع ادرار
لطفا این نکته را درنظر داشته باشید، صرف وجود یک علامت نشان نمی دهدکه شما مبتلا به ام اس هستید، بنابراین لطفا حتما همه علائم را درنظرداشته باشید و نگرانی و استرس را به خود و اطرافیان منتقل نکنید.
روش های تشخیصی بیماری ام اس:
تشخیص بیماری ام اس براساس علائم بالینی به همراه روش های کمک تشخصی بوده که شامل موارد ذیل است:
- علائم بالینی به همراه سیر بیماری و تخفیف و تشدید علایم بالینی
- یافته های معاینه عصبی
- بررسی آزمایشگاهی نظیر بررسی مایع مغزی-نخاعی
- MRI
اگر صدمه به غشای میلین اندک باشد، انتقال پیام دچار تغییرات جزیی می شود ولی اگر صدمه به میلین زیاد باشد، هرگز تمام تحریکات ایجاد شده، قادر به انتقال نمی باشد و سیستم عصبی مرکزی دچار صدمه می شود.
مراقبت های پرستاری اولیه سلامت دربیماران ام اس
امروزه، مراقبت های پرستاری اولیه، سلامت و پیشگیری به عنوان یکی از ارکان مهم در زندگی افراد قلمداد می شود.در اکثر افراد با بیماری مزمن از قبیل MS نقش مراقبت پرستاری حائز اهمیت است و در صورت عدم برنامه ریزی کامل ،سلامت بیماران تحت الشعاع قرار می گیرد.
فاکتورهای خطر بیماری ام اس عبارتند از :
- تاریخچه خانوادگی : وجود بیماری MS در اطرافیان به خصوص دربستگان درجه یک در 25 تا 30 درصد و دربین دوقلوهای تک تخمکی و 2 تا 5 درصد بین دوقلوهای دوتخمکی گزارش شده است.
- سن : سن 20 تا 40 سالگی
- وجود استعداد ژنتیکی
- موقعیت جغرافیایی: شیوع بیماری MS در آب و هوای سرد بیشتر از آب و هوای گرمسیری می باشد و رفتن به مناطق گرمسیری بعد از 15 سالگی،شانس گرفتاری بیماری MS را کم نمی کند. معمولا بیماری ام اس درمناطق معتدل شامل اروپا، جنوب کانادا، شمال ایالت متحده، زلاندلو و جنوب استرالیا شایع تر است.
- جنسیت :MS درزنان تقریبا دو برابر مردان است.
تیم پرستاری مهرپرستار آراد، برنامه منظم و ویژه ای برای بیماران عزیز مبتلا به MS دارد که شامل :
- دارو درمانی: دارو درمانی می تواند شدت علایم را کاهش داده و فاصله بین حملات را افزایش می دهد.
اهداف دارو درمانی که توسط یک متخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) تجویز می شود، شامل:
- کاهش شدت علایم
- کمک به طولانی شدن زمان ایجاد علایم MS
- تعدیل علایم در زمان عود بیماری MS
- تشویق و برنامه ریزی برای انجام فعالیت های ورزشی
- تکنیک های حمایتی
- ورزش
- بهبود کیفیت روزانه
- تنظیم دمای محیط
- مراقبت از بیمار در مقابل عفونت های شایع
- تهیه غذای مقوی و کمک در خوردن غذا
- کمک به بیمار درگیر MS برای داشتن وزن متعادل
- برقراری آرامش برای بیمار جهت کاهش استرس وفشار روحی
- حمایت عاطفی و گفتگوی دوستانه
- همراهی دراستفاده از توالت وحمام و نظافت
- حفاظت از پوست بیمار در برابر گرما، رطوبت، خشکی و فشار بیش از حد
- حمایت های عاطفی و گفتگوی دوستانه با بیمار
- انتقال از تخت به صندلی چرخدار در موارد ضروری
اکثر بیماران درگیر ام اس دوست دارند که تا حد امکان در خانه بمانند، زیرا درخانه ماندن به آنها آرامش خاطر و حس راحتی می دهد. زندگی با افراد مبتلا به ام اس تاحد زیادی پراسترس بوده و نگه داری در منزل می تواند ،این استرس را کم کند.
پرستاری و مراقبت از بیماران ام اس درمنزل به آن ها آرامش می دهد. آرامش و کاهش استرس ،یکی از مهم ترین عواملی است که بیماران مبتلا به ام اس باید ازآن، بهره مند شوند.
گاهی اوقات اعضای خانواده، وقت کافی برای نگه داری از بیماران ام اسندارند و یا احساس می کنند که ممکن است ،نتوانند کمک های کافی را به بیماربرسانند.
از این رو ،حضور یک پرستار بیمار ام اس می تواند بسیار راه گشا باشد. تیم پرستاران بابرنامه مشخصی که دارند درهمه زمینه ها کمک خواهد کرد،جهت کسب اطلاع بیشتر بامجموعه مهرپرستار آراد تماس حاصل فرمایید.